بزرگنمایی:
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در جلسه علنی امروز (سه‌شنبه 20 اردیبهشت ماه) مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سؤال حبیب‌الله دهمرده مبنی بر اینکه چرا تاکنون در رابطه با رودخانه‌های مرزی از جمله رودخانه هیرمند، علی‌رغم تذکرات فراوان، نطق‌ها و مکاتبات اقدام جدی صورت نگرفته است، اظهار کرد: بنده چند بار با آقای دهمرده، نماینده زابل درباره این موضوع گفتگو کردم و از آن زمان هر کاری که از دست ما برای رفع این مشکل برمی‌آمد، انجام دادیم.
وی بیان کرد: ما از هیئت حاکمه موقت افغانستان در موضوع هیرمند رضایت نداریم، اما بخش مثبتی که رخ داد، آن است که ما با مذاکرات و توافقاتی که با مسئولان و سرپرست وزارت خارجه افغانستان داشتیم، توانستیم در مذاکرات دیپلماتیک این موضوع را نهادینه کنیم که آنان باید حق جمهوری اسلامی ایران در موضوع هیرمند را محترم بشمارند.
وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: نکته مثبت آن است که با تلاش‌های انجام شده، بخشی از آب سد کمال‌خان آزادسازی و تلاش‌های زیادی در این باره شد، البته کارشکنی‌های زیادی هم در این باره در افغانستان انجام شد، اما در نهایت هیئت حاکمه موقت افغانستان پذیرفته‌اند که باید این حقآبه را به ما بدهند.
وی بیان کرد: خوشحالم که در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس کمیته مرزی و آبی فعال است و در این مورد گفته شده به زودی جلسات مشترکی نیز با وزارت امور خارجه برگزار خواهد شد.
امیرعبداللهیان تصریح کرد: هیئت حاکمه موقت افغانستان در مسئله آب می‌توانست بهتر از آنچه در ماه‌های گذشته اقدام کرد، عمل کند. ما گفتگوهای مستقیم با سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان داشتیم و توافقاتی هم انجام شده است. نشست کمیساریای مشترک مرزی ما در زرنج برگزار شد و آقای جعفری از مجلس هم در ترکیب هیئت حقوقی و سیاسی ما حضور داشتند.
وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: این اتفاق در دوره سرپرستی موقت هیئت حاکمه فعلی افغانستان رخ داد. برای آزادسازی این مقدار آب سد کمال‌خان که بخش کمی به سمت ما آمد و بعد هم ذخیره سد به پایان رسید، تلاش‌های زیادی انجام شد.
امیرعبداللهیان افزود: ما در زمانی که سد مملو از آب بود، خواستیم دریچه‌ها را باز کرده و آب را رها کنند، اما افغانستان گفت به جهت عدم لایروبی مسیر اگر آب را باز کنیم، برگشت زده می‌شود و توربین‌های ما دچار مشکل می‌شوند. ما گفتیم که آمادگی داریم به لحاظ فنی برای لایروبی به آنها کمک کنیم و حتی دولت به بخش‌های ذیربط در وزارت نیرو ماموریت داد که برای لایروبی به سرعت امکاناتمان را در اختیار آنها بگذاریم و عمل کنیم.
وی ادامه داد: با وجود این، طرف افغانستانی گفت که ما 3 میلیون دلار پول نیاز داریم که اگر به ما دهید، شرکت‌هایی داریم که لایروبی این مسیر را انجام می‌دهند. در نهایت با پیگیری‌های فراوان و اعمال فشار بر هیئت حاکمه موقت افغانستان بخشی از این مسیر باز شد، هر چند سهم زیادی به ما نرسید.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: برای ما یکی از شاخص‌ها و مصادیق راستی آزمایی هیئت حاکمه موقت افغانستان این است که آیا در موضوع حقابه آب از هیرمند صادقانه و طبق قرارداد 1351 عمل خواهند کرد یا خیر. این موضوع یکی از شاخص‌ها برای نحوه تعامل در آینده با این هیئت است.
امیرعبداللهیان افزود: در کنار اقداماتی که ما در دستگاه دیپلماسی وظیفه داریم انجام دهیم، طرحی در خصوص رویین تن‌سازی سیستان که یک موضوع داخلی است، وجود دارد و ما وظیفه خود را در قبال آب هیرمند انجام خواهیم داد. در مورد هیرمند به جهت اینکه قرارداد رسمی داریم، اگر تخلفی انجام شود می‌توانیم از مجامع بین المللی پیگیری کنیم.
وی افزود: الان فصل آبی سال رو به پایان است، اما امیدواریم با تلاش هایی که انجام می شود بتوانیم در ادامه سال آبی با مشکلی مواجه نباشیم. دو هفته پیش در تماس تلفنی با سرپرست وزارت خارجه افغانستان گفتم کارشناسان ما قرار است از رودخانه بالادستی سد کجکی بازدید کنند تا ببینیم شاخص کاهش آب در بخش های بالادستی این سد چه وضعیتی دارد. تا الان هیئت حاکمه موقت افغانستان در عمل کمکی نکرده است، اما سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان قول داد تا کمتر از چند هفته امکان این بازدید را فراهم کند.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: بنابراین امیدوارم طرف افغان در این موضع حساسیت ها، نگرانی و جدیت جمهوری اسلامی ایران را درک و نسبت به آنچه قبول دارد بر مبنای قرارداد 1351 و توافقاتی که وجود دارد، با جدیت و متعهدانه عمل کند.
وی افزود: موضوع قرارداد هیرمند و قرارداد 1973 یک قرارداد ثبت شده بین المللی و رسمی بین جمهوری اسلامی ایران و افغانستان است و خرسندیم هیئت حاکمه موقت افغانستان برداشت و درک درستی نسبت به این موضوع دارد. یکی از اصلی ترین موضوعات ما با طرف افغانستانی در حوزه منافع ملی، آب است. مسئله حقابه ایران یکی از مصادیق راستی آزمایی نسبت به نحوه تعامل ایران با هیئت حاکمه موقت افغانستان است که نقش تعیین کننده‌ای در سیاست های راهبردی نسبت به این موضوع خواهد داشت.
انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان اجرا شود
حبییب‌الله دهمرده در تشریح سوال خود، گفت: استان سیستان و بلوچستان به عنوان انبار غله آسیا معروف بود و در این خصوص دارای افتخارات فراوانی بوده است. عمده فعالیت و اقتصاد معیشتی مردم سیستان و بلوچستان بر پایه کشاورزی و وابسته به آب رودخانه هیرمند است اما متأسفانه استمرار دو دهه خشکسالی موجب شده تا مردم مرزنشین در شرایط سختی قرار گرفته و به بخش‌های دیگر مهاجرت کنند.
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اخیرا شنیدم دادستان برای حقابه هیرمند، وزرای نیرو و امور خارجه را مکلف کرده که جای تشکر دارد. اگر چنین است باید برای رودخانه هیرمند نیز چنین دستوری صادر شود تا مرهمی بر آلام مردم این منطقه باشد.
وی بیان کرد: انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان در سال 1400 تصویب شد که ضرورت دارد هرچه سریع تر این موضوع اجرا شود.