بزرگنمایی:

منوچهر مرادی سفیر جمهوری اسلامی ایران در اوکراین درباره روند مذاکرات ایران و اوکراین درباره سانحه هواپیمای اوکراینی، گفت: تمامی تلاش من و همکارانم در سفارت، وزارت امور خارجه و دیگر دستگاه‌های ذیربط در جمهوری اسلامی بر این استوار است که ابعاد مختلف این حادثه مبتنی بر تحقیقاتی شفاف و عادلانه هرچه سریع‌تر مشخص شود. فراموش نکنیم اکثر جانباختگان این حادثه دردناک از هموطنان ایرانی ما هستند به همین جهت دولت ایران بیش از دیگر کشورها محق و مصر است که ابعاد این حادثه روشن شود. در واقع، مذاکرات با طرف اوکراینی نیز در همین چارچوب در حال انجام است.

وی بابیان اینکه تاکنون دو دور مذاکره بین مسئولان ذیربط دو کشور در کی یف و تهران برگزار شده است، خاطرنشان کرد: دور اول مذاکرات در شهر کی‌یف و در شرایط محدودیت‌های کرونائی و محدودیت سفرهای هوایی انجام شد.

سفیر ایران در اوکراین تاکید کرد: طی دو روز مذاکرات فشرده، جنبه‌های مختلف فنی، حقوقی و قضائی پرونده مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. این نکته شایان ذکر است که اساساً نیل به نتیجه در مذاکرات مربوط به سوانح هوایی به دلیل پیچیدگی‌های فنی و حقوقی آن و بعضاً مفاد و مبانی متفاوت مندرج در کنوانسیون‌های بین المللی، همواره روندی طولانی و دشوار است. بر این اساس، مذاکرات بین ایران و اوکراین نیز ممکن است نیازمند زمان بیشتری باشد.

مرادی با اشاره به دور دوم مذاکرات میان دو طرف در اواخر مهر ماه سال جاری در کشورمان، گفت: با توجه به بحث‌های مطرح شده در کارگروه‌های تخصصی، روند مذاکرات از سوی شرکت کنندگان دو کشور همانند دور اول مذاکرات مثبت و سازنده ارزیابی شد.

وی با بیان اینکه به رغم برخی اظهارات غیرواقع از سوی برخی محافل سیاسی و رسانه‌ای غرب، شفافیت طرف ایرانی و آمادگی آن برای حل و فصل نهایی پرونده، مورد اذعان وزیر امور خارجه و دیگر مقامات اوکراینی قرار گرفت، گفت: امیدواریم در دور سوم مذاکرات که قرار است در آذر ماه سال جاری در کی‌یف برگزار شود، گام بلند دیگری برای نهایی شدن این پرونده برداشته شود.

متن کامل گفتگوی تهران تایمز با سفیر ایران در اوکراین به این شرح است:

مذاکرات ایران و اوکراین درباره سانحه هواپیما به کجا رسیده است؟ روند حاکم بر این مذاکرات مثبت بوده و آیا ادامه خواهد داشت؟

ابتدا اجازه می‌خواهم مراتب تأسف و تأثر عمیق خود را از وقوع این سانحه دردناک اعلام و از صمیم قلب به خانواده‌های داغدار جانباختگان تسلیت عرض کنم. حقیقتاً خود را شریک غم آنها می دانم و به آنها اطمینان می‌دهم طی ماه‌های پس از این حادثه، تمامی تلاش من و همکارانم در سفارت، وزارت امور خارجه و دیگر دستگاه‌های ذیربط در جمهوری اسلامی بر این استوار بوده تا ابعاد مختلف این حادثه مبتنی بر تحقیقاتی شفاف و عادلانه هرچه سریع‌تر مشخص شود. فراموش نکنیم اکثر جانباختگان این حادثه دردناک از هموطنان ایرانی ما هستند لذا دولت ایران بیش از دیگر کشورها محق و مصر است که ابعاد این حادثه روشن شود. در واقع، مذاکرات با طرف اوکراینی نیز در همین چارچوب در حال انجام است.

تاکنون دو دور مذاکره بین مسئولین ذیربط دو کشور در کی یف و تهران برگزار شده است. دور اول مذاکرات در شهر کی‌یف و در شرایط محدودیت‌های کرونائی و محدودیت سفرهای هوایی انجام گرفت. طی دو روز مذاکرات فشرده، جنبه‌های مختلف فنی، حقوقی و قضائی پرونده مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. این نکته شایان ذکر است که اساساً نیل به نتیجه در مذاکرات مربوط به سوانح هوایی به دلیل پیچیدگی‌های فنی و حقوقی آن و بعضاً مفاد و مبانی متفاوت مندرج در کنوانسیون‌های بین المللی، همواره روندی طولانی و دشوار است. بر این اساس، مذاکرات بین ایران و اوکراین نیز ممکن است نیازمند زمان بیشتری باشد.

دور دوم مذاکرات در اواخر مهر ماه سال جاری در تهران برگزار شد و با توجه به بحث‌های مطرح شده در کارگروه‌های تخصصی، روند مذاکرات از سوی شرکت کنندگان دو کشور همانند دور اول مذاکرات مثبت و سازنده ارزیابی شد. به رغم برخی اظهارات غیرواقع از سوی برخی محافل سیاسی و رسانه‌ای غرب، شفافیت طرف ایرانی و آمادگی آن برای حل و فصل نهایی پرونده، مورد اذعان وزیر امور خارجه و دیگر مقامات اوکراینی قرار گرفت. امیدواریم در دور سوم مذاکرات که قرار است در آذر ماه سال جاری در کی‌یف برگزار شود، گام بلند دیگری برای نهایی شدن این پرونده برداشته شود.

ایران غرامت هواپیما را بر چه اساسی پرداخت خواهد کرد؟ نقش کشورهایی مثل آمریکا و کانادا در «پروپاگاندا» علیه ایران چیست؟

جبران خسارت در سوانح هوایی و میزان آن اساساً مبتنی بر قواعد بین‌المللی و مفاد کنوانسیون‌هایی است که دولت‌ها عضو آن هستند. در این مورد نیز جمهوری اسلامی همواره آمادگی خود را برای پرداخت غرامت هواپیما و جانباختگان اعلام داشته و پس از توافق لازم به طرف اوکراینی، مبتنی بر مفاد کنوانسیون‌هایی که دولت جمهوری اسلامی ایران در آن عضویت دارد، پرداخت خواهد شد.

در خصوص بخش دوم سوال، متأسفانه علی‌رغم مواضع رسمی و شفاف جمهوری اسلامی ایران و پیشرفت حاصله در دو دور مذاکره با دولت اوکراین، برخی کشورها نظیر کانادا به دنبال بهره برداری سیاسی از این سانحه تلخ و تبدیل آن به ابزاری برای پی گیری سیاست‌های تخاصم آمیز خود علیه ایران هستند. بدیهی است چنین رویکردی نه تنها به حل و فصل موضوع کمک نمی‌کند بلکه می‌تواند در روند رسیدگی طبیعی به موضوع و احقاق حقوق خانواده‌های جانباختگان ایجاد اخلال کند.

بازخوانی جعبه سیاه هواپیما به چه نتایجی رسیده است؟ آیا امکان جنگ الکترونیک و فریب سیستم دفاع هوایی ایران مطرح است؟

بازخوانی جعبه‌های سیاه هواپیمای سانحه دیده یک موضوع فنی و بخشی از روند کلی بررسی ابعاد فنی حادثه است. البته در بازخوانی جعبه‌های سیاه تأخیر صورت گرفت و دلیل عمده آن همه گیری بیماری کووید- 19 بود. به علاوه، دولت اوکراین در ماه‌های ابتدایی اصرار داشت جعبه‌های سیاه به این کشور ارسال گردد در حالی که بعداً خود مسئولان اوکراینی اعلام کردند تجهیزات فنی لازم برای بازخوانی جعبه‌های سیاه را در اختیار ندارند. نهایتاً جعبه‌های سیاه در تیر ماه سال جاری به فرانسه ارسال و بازخوانی اطلاعات آن با حضور نمایندگان همه کشورهای مرتبط با پرونده در پاریس انجام شد. نتایج به دست آمده از بازخوانی جعبه‌های سیاه در گزارش نهایی سازمان هواپیمایی کشوری که در شرف انتشار است منظور خواهد شد. این گزارش حتماً به بخش دوم سوال شما نیز پاسخ خواهد داد.

روابط سیاسی و اقتصادی ایران و اوکراین در چه سطحی است؟ چه فرصت‌ها و چالش‌هایی در این روابط وجود دارد؟

روابط جمهوری اسلامی ایران و اوکراین طی سه دهه گذشته همواره ماهیتی دوستانه داشته و مبتنی بر منافع و احترام متقابل ادامه داشته است. دو کشور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی همکاری گسترده‌ای داشته و اسناد متعددی که مبانی روابط دو کشور را تعیین می‌کند، در جهت توسعه روابط منعقد شده است.

درحوزه سیاسی، اختلاف نظر اساسی بین دو کشور وجود ندارد و مسئولان سیاسی در سطوح وزرای خارجه و معاونین آنها طی یکسال اخیر به مناسبت‌های مختلف با یکدیگر دیدار داشته‌اند. در رویدادی مهم، دومین دور مشورت‌های سیاسی معاونین وزرای خارجه دو کشور در سفر اخیر هیئت اوکراینی به تهران بین معاون سیاسی وزارت خارجه و «یوگنی ینین» معاون وزیر خارجه اوکراین برگزار و طیف وسیعی از همکاری‌های دوجانبه و بین المللی مورد تبادل نظر قرار گرفت.

در حوزه اقتصادی، ظرفیت‌های وسیعی در دو کشور وجود دارد و با توجه به مکمل بودن اقتصادی ایران و اوکراین (نیاز اوکراین به انرژی و نیاز ایران به برخی محصولات کشاورزی) همکاری بسیار خوبی بین دو کشور می‌تواند شکل گیرد. البته در حال حاضر محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های ظالمانه دولت آمریکا از یک سو و همه گیری ویروس کرونا موانعی را در مسیر تجارت بین دو کشور ایجاد کرده است. در همین شرایط نیز حجم مبادلات تجاری با اوکراین از وضعیت قابل قبولی برخوردار است کما اینکه براساس اعلام مرکز دولتی آمار اوکراین حجم مبادلات تجاری دو کشور طی شش ماهه نخست سال 2020 حدود 250 میلیون دلار اعلام گردیده است که البته سهم صادرات اوکراین در سبد مبادلات تجاری بیشتر از ایران است زیرا بخش اعظم مبادلات تجاری دو کشور اقلام کشاورزی و نهاده‌های دامی است که مورد نیاز کشور است در حالی که طرف ایرانی در حال حاضر امکان صدور نفت به اوکراین را ندارد. امیدواریم با رفع تحریم‌ها، ایران بتواند نفت و مشتقات نفتی خود را به اوکراین صادر کند تا توازن تجاری بین دو کشور برقرار گردد.

در حوزه فرهنگی و دیپلماسی عمومی نیز طیف وسیعی از همکاری‌ها از جمله آموزش زبان فارسی و همکاری‌های علمی و آموزشی در حال انجام است. هفته‌های فیلم و فرهنگ ایران طی سال گذشته در اوکراین برگزار شد و حضور چشم گیر کشورمان در نمایشگاه‌های فرهنگی برگزار شده در این کشور چشم گیر بود. به علاوه، نزدیک به 2000 دانشجوی ایرانی نیز در دانشگاه‌های اوکراین در حال تحصیل هستند.

حجم تبادل گردشگر بین ایران و اوکراین تا قبل از کرونا چه میزان بوده و انتشار کرونا چه تأثیری بر این روند داشته است؟

ایران و اوکراین دو مقصد گردشگری مهم جهان هستند که این امر به واسطه جاذبه‌های گردشگری فرهنگی و تاریخ و نیز طبیعت زیبا و متنوع دو کشور است. با این حال، آمار گردشگری بین دو کشور رضایت بخش نیست. برای این امر دلایل متعددی می‌توان برشمرد که مهمترین آن، عدم شناخت کافی مردم دو کشور از یکدیگر است. البته سفارت جمهوری اسلامی ایران حول دو محور معرفی جاذبه‌های فرهنگی – تاریخی و طبیعی کشورمان و نیز ایجاد ارتباط با مراکز گردشگری و تورگردان های اوکراینی فعالیت قابل ملاحظه‌ای داشته بنابراین برخی موانع ذهنی و نیز محدودیت‌های ایجاد شده ناشی از تحریم‌های ظالمانه آمریکا مانع از توفیق کامل در این خصوص شده است.

به علاوه، به لحاظ سنتی، اوکراین مقصد گردشگران ایرانی نبوده و آنان همواره ترجیح داده‌اند به ترکیه و کشورهای اروپایی و بعضاً آسیایی بروند. شاید به اوکراین همچنان به عنوان بخشی از اتحاد شوروی و با شناخت کلیشه‌ای که از آن دارند می‌نگرند. در مورد گردشگران اوکراینی نیز وضعیت به میزان زیادی این گونه است. آنان غالباً گردشگر آب و آفتاب هستند و سواحل را ترجیح می‌دهند هرچند آن دسته از گردشگران اوکراینی که توفیق دیدار از ایران را داشته‌اند، از زیبایی‌های طبیعی و آثار فرهنگی و تاریخی و البته میهمان نوازی ایرانیان به کرات تعریف و تمجید کرده‌اند.

امیدواریم با رفع ویروس کرونا و برقراری مجدد پروازهای مستقیم بین دو کشور، شاهد افزایش گردشگر بین دو کشور باشیم زیرا این امر هم به تقویت ارتباطات فرهنگی دو کشور کمک می‌کند و هم در جهت منافع اقتصادی دو کشور می‌باشد.